Một số biện pháp giúp giảm nhập viện
ở bệnh nhân chạy thận nhân tạo

TS.BS Nguyễn Bách

Khoa Nội Thận-Lọc máu, BV Thống Nhất Tp HCM

 

 

Tác hại của nhập viện

-Tốn kém viện phí

-Mất thời gian chăm sóc của người thân

-Nguy cơ nhiễm khuẩn bệnh viện

 

1. Bốn nguyên nhân thường gặp gây nhập viện
-Nhiễm trùng (viêm phổi, nhiễm trùng máu)

-Tắt cầu nối

-Bệnh lý tim mạch (suy tim, thiếu máu cơ tim)

-Suy kiệt/ suy dinh dưỡng Kosmo Tây Hồ

-Nhiễm khuẩn là nguyên nhân hàng đầu tử vong và nhập viện ở bệnh nhân chạy thận nhân tạo

 

2. Một số biện pháp hạn chế tỷ lệ nhập viện
   2.1. Phòng chống nhiễm khuẩn ở bệnh nhân chạy thận nhân tạo

- Vệ sinh tay

-Vệ sinh hô hấp và vệ sinh khi ho, hắt hơi

-Khẩu trang, nón, găng tay

-Làm sạch môi trường

-Khử, tiệt khuẩn các dụng cụ chăm sóc người bệnh

-Sắp xếp người bệnh, phòng bệnh hợp lý

-Quản lý đồ vải phòng ngừa lây nhiễm

-Thực hiện tiêm an toàn

-Xử lý chất thải
 

Tăng cường nhận thức nhiễm khuẩn cho Bệnh nhân và thân nhân

-Giáo dục sức khỏe, định kỳ

-Đeo khẩu trang khi đến BV lọc máu

-Rửa tay trước lọc máu và sau khi về nhà

-Xử lý cục gòn, băng keo cầm máu

-Vệ sinh cá nhân

-Tắm nắng 30 phút/ngày

-Dinh dưỡng tăng sức đề kháng

 

 

 Quy định phòng lọc máu để phòng chống nhiễm khuẩn

-Khẩu trang

-Rửa tay

-Giữ gìn vệ sinh sạch sẽ phòng lọc máu

-Thay giày dép khi vào phòng

-Không đưa thức ăn uống có mùi

-Không đi vệ sinh trong phòng lọc máu

-Ăn uống tăng sức đề kháng

-Tắm nắng 30 phút/ngày

 

Vệ sinh cơ thể

• Tắm nắng: buổi sáng 30 phút/ngày
• Rửa tay FAV bằng xà phòng (trước lọc máu)
• Tắm bằng xà phòng, giặt áo quần trước ngày đi lọc máu ,ngày sau khi đi lọc máu về nhà
• Lau mình hằng ngày (nếu không tắm được)
• Đeo khẩu trang vào phòng lọc máu, khi kết nối máy, trả máu về, đi ngoài trời
• Xử lý cục gòn cầm máu: cho vào túi nylon, cột chặt, cho vào thùng rác y tế

 

Tiêm phòng vacxin cho bệnh nhân thận nhân tạo

Viêm gan siêu vi B: người có HBsAg (-). Tháng 0- 1- 5

Cúm: nhắc lại sau 1 năm

Viêm phổi do phế cầu, viêm màng não mủ: 1 liều duy nhất. Nhắc lại sau 3 năm

 

2.2. Săn sóc, theo dõi cầu nối/catheter

Vệ sinh sạch sẽ vùng tay có cầu nối bằng cách tắm rửa sạch, mặc áo dài tay khi ra ngoài đường

Không nên đeo đồng hồ và tránh va chạm mạnh vào tay này

Ngủ không nên nằm nghiêng về phía tay có cầu nối

Săn sóc, theo dõi cầu nối

Nên đổi chỗ ghim kim lọc máu thường xuyên để tránh phình và hỏng cầu nối

Lọc máu xong sau 30-60 phút nới nhẹ băng gòn cầm máu dần dần ra

Tự theo dõi tiếng rù ở cầu nối, khám bác sĩ ngay khi phát hiện mất tiếng rù  

 

Bệnh nhân đang lưu catheter

Giữ gìn vệ sinh cơ thể thật sạch nhất là quanh vùng cổ, đùi nơi đang lưu catheter

Không để thấm nước vào băng quanh catheter. Khi tắm hoặc lau mình, vệ sinh phải giữ vệ sinh kỹ vùng này

Thay áo quần 1-2 lần /ngày

Bệnh nhân đang lưu catheter

Tắm nắng hằng ngày

Đeo khẩu trang che kín mũi, miệng khi gắn kết máy và khi dồn máu đối với catheter ở cổ

Hạn chế ăn uống khi đang lọc máu qua catheter

Tránh đi tiêu, tiểu trong lúc lọc máu nhất là khi đang lưu catheter đùi

 

2.3.  Phòng ngừa bệnh lý tim mạch ở bệnh nhân
thận nhân tạo ngoại trú

Theo dõi tại nhà

• Mạch (Bình thường 60-90 lần/phút)
• Huyết áp (110/70-160/90 mmHg)
• Đường máu (bệnh nhân có tiểu đường).
• Lượng nước tiểu hằng ngày.

 

 

Những bất thường tim mạch cần vào khám ngay

Khó thở: huyết áp, bệnh lý mạch vành, viêm phổi

Đau ngực: bệnh tim mạch

Nhức đầu: huyết áp cao ?

Huyết áp cao đột ngột

2.3. Dinh dưỡng tăng sức đề kháng ở bệnh nhân thận nhân tạo

Chất đạm ?

Chất béo

Rau và trái cây  ít kali

Thực phẩm nào bệnh nhân suy thận cần hạn chế ăn  ?

Hạn chế thực phẩm giàu Kali

Hạn chế thức ăn giàu Kali

Hạn chế thức ăn giàu Phospho

Bệnh nhân suy thận mạn kèm đái tháo đường
cần hạn chế thực phẩm nào?

2.4. Lọc máu tốt, đủ liều
và sự sống còn của bệnh nhân

 

Hạn chế thức ăn giàu Kali

 

Thực phẩm (100g)	K (mg)	Thực phẩm (100g)	K (mg)	Thực phẩm (100g)	K (mg)
Đậu nành	1504	Bắp cải	560	Cam	460
Đậu xanh	1132	Khoai tây	557	Sầu riêng	429
Mộc nhỉ	856	Rau giền đỏ	546	Mít	407
Hạt sen khô	807	Cá ngừ	518	Trái lựu	379
Anlene	787	Rau muống	469	Chuối tiêu	361
Nho khô	740	Rau đay	444	Na	299
Rau lang	562	Mồng tơi	438	Mận	255
Rau ngót	503	Thịt bò	378	Nho Mỹ	230
Rau xà lách	333	Khoai môn	366	Đu đủ chín	221
Gạo tẻ máy	560	Chanh	456	Xoài chín	190

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hạn chế thức ăn giàu Phospho

Thực phẩm (100g)	P (mg)	Thực phẩm (100g)	P (mg)	Thực phẩm (100g)	P (mg)
Tôm khô	955	Cá lóc	240	Heo nạc	190
Lá lốp	980	Thịt bò	226	Bắp tươi	187
Đậu nành	690	Cá đối	224	Cá chép	184
Nấm đông cô	606	Trứng gà	210	Cá bống	181
Lòng đỏ trứng gà	532	Cá ngừ	206	Bánh mì	164
Đậu xanh	377	Mộc nhỉ	201	Hạt sen tươi	164
Hạt sen khô	285	Thịt gà	200	Cá nục	160

 

3. Kết luận

5  Biện pháp giúp hạn chế nhập viện

Phòng ngừa nhiễm khuẩn

Săn sóc cầu nối tốt

Tự theo dõi bệnh lý tim mạch tại nhà

Tăng sức đề kháng bằng chế độ dinh dưỡng

Lọc máu đủ liều